As vacas leiteiras deben parir regularmente para acadar:

• A maior producción de leite.
• Máximo número posible de recría.

Con problemas de fertilidade, é imposible conquerir o obxetivo óptimo de que cada vaca teña un becerro ó ano.

Os maiores beneficios da eficiencia reproductiva dun reblaño veñen das medidas preventivas co apoio do veterinario e unha boa observación dos sucesos reproductivos.

OBXECTIVOS REPRODUCTIVOS DUNHA EXPLOTACIÓN

¿Que precisamos para saber se o facemos ben?

• Historial (data de nacemento, lactacións, patoloxía, etc.)
• Data de parto.
• Celos.
• Inseminacións.

¿Para que valora-la eficacia reproductiva?

• Para apreciar se cumprimos os obxetivos.
• Para facilitar o manexo do rebaño ó gandeiro.

Sinais que nos descubren problemas que demandan atención:

• Non eliminación de placenta ("parias") nas 12 horas seguintes ó parto.
• Evacuación de líquidos mal olientes a partir de los 5 ó 6 días que siguen ó parto.
• Ausencia de celos ou "calores" nos 45 días posteriores ó parto.
• Periodo entre dous celos diferente ó normal, de 18 a 23 días.
• Necesidade de inseminar 3 veces unha misma vaca.
• Fertilidade inferior ó 55% na 1ª inseminación ou monta.
• Intervalos entre partos superiores ós 12-13 meses.
• Abortos.

Aspectos a ter en conta para acadar uns bos índices reproductivos:

1 - NUTRICIÓN

Ten moita importancia tanto dende o punto de vista cualitativo coma cuantitativo.

DEBEMOS subministrar uns alimentos de boa calidade despois do parto e que a vaca chegue a este en bo estado de carnes.

Despois do parto, a vaca experimenta unha perda de peso debido á elevación das súas necesidades alimentarias, que superan a súa capacidade de inxestión. Interesa que esta perda de peso sexa mínima, para poder inseminar canto máis axiña coa máxima garantía de éxito; para iso ademais de subministrar uns alimentos de boa calidade despois do parto, é necesario que a vaca chegue a este en bo estado de carnes.

¿Que nos pode dar problemas?

• EN ENERXÍA E PROTEÍNA.
• APORTES DE VITAMINAS: Vitamina A
• APORTES DE MINERAIS: Calcio e o Fósforo, Mn, Cu y Co.

2 - HIXENE DO PARTO E POST-PARTO

• Parto en sala especial, lipa e desinfectada.
• Desinfección e limpeza antes e despois do parto do rabo, vulva e ano.
• Asistencia eventual ó parto con guantes e elementos axeitados e limpos.
• Ademáis destas medidas hixénicas elementais, convén evitar "explotacións rectais intempestivas" que poden feri-la fráxil parede uterina, abrindo verdadeiras "portas de entrada" para a infección.

3 - CONTROL REPRODUCTIVO

1. Revisión ós 30 días do parto para apreciar involución uterina, presencia de metritis ou outras patoloxías.
2. Revisión das vacas que ós 45 días post-parto non teñan presentado celo.
3. Diagnóstico de xestación a partir dos 45 días da I.A.
4. Tratamento das patoloxías.

ESTAS TÉCNICAS REPRODUCTIVAS PODEN APORTAR GRANDES VENTAXAS, SÓ NAQUELES REBAÑOS CON BO MANEXO, NUTRICIÓN E HIXENE.

4 - DETECCIÓN DO CELO

• É o factor máis importante na Inseminación Artificial.
• É o momento axeitado para realiza-la inseminación artificial.

A detección de celos é o problema número un nun bo programa de control de reproducción. Isto fai imprescindible o saber como e cando recoñece-los cambios que sufre o animal neste periodo.

• Montan a otras vacas.
• Base do rabo raspado.
• Amistosas.
• Nerviosas e inquietas.
• Moco claro na vaxina.
• Vulva hinchada.
• Permanecen quedas mentres otras as montan.

CICLO ESTRAL

CICLOS ANORMAIS

1. Ciclos de 30 a 35 días poden ser causados por un problema de morte embrionaria precoz ou "celos falsos" que se producen ás veces tra-la inseminación.
2. Ciclos menores de 21 días poden ser orixinados por transtornos ováricos (quistes).
3. Ciclos cunha duración de múltiplos de 18-24 días que nos faría pensar que a orixe está nun fallo na detección de celos por parte do gandeiro.

O tempo que dura o celo é máis ben curto, oscilando entre as 6 e 30 horas durante o cal a femia pasará por varias etapas consecutivas:

1.- Etapa preparatoria á verdadeira calor.

1. Vaca intentará montar ás súas conxéneres pero non aceptará que outra a monte.
2. Atópase nerviosa e agresiva.
3. Muxirá máis frecuentemente e pode golpear coa cabeza.
4. Ulirá ás demais vacas e seguiráas.
5. Pode asomar un mucus transparente pola vulva.

2.- Etapa de receptividade sexual.

1. Seguirá nerviosa, intentará montar ás outras.
2. Aceptará ser montada. Este signo é o cambio de comportamento que se utiliza como indicador de celo.
3. A vulva estará conxestionada, de color rosado, edematosa e de suave textura.
4. Podemos observar que o mucus transparente e brilante é máis abundante e ó ser expulsado ó exterior formará cordóns ou filamentos.

3.- Etapa de ovulación ou liberación do ovocito.

4.- Etapa de hemorraxia post-estral

A mala ou ineficaz detección adopta diversas formas:

1. Celos ou "calores" non descubertos.
   Normalmente o gandeiro só descubre 1 de cada 2 celos producidos no seu rebaño; hai que ter en conta:
   • Unha porcentaxe das vacas teñen "calores" de duración inferior a 6 horas en vez das 18 normales.
   • A maioría dos celos teñen lugar pola maña cedo e á tardiña.

2. Inseminación de vacas que non están en celo.
   • Coñocemento deficiente das manifestacións externas de celo
   • Mal sistema de identificación dos animais.
3. Inseminación a "destempo".
   A inseminación realízase moi axiña ou moitas horas despois do inicio do celo.
   A inseminación realizada entre a mitade e a fin das "calores" é a que ten máis fertilidade (82,5%). Pero para saber se é a mitade ou fin do celo é preciso descubrir cando comezan as manifestacións, o que implica unha maior frecuencia de visitas á estabulación.

¿CANDO SE DEBEN FACE-LAS OBSERVACIÓNS?

Este factor é primordial na obtención dunha boa eficiencia reproductora. Moitos dos problemas de fertilidade dun rebaño son debidos simplemente a unha errónea ou ineficaz detección das vacas en celo. Achácase a este factor un 50% de responsabilidade no alargamento do intervalo entre partos.

A mellora deste elemento de manexo do rebaño depende única y exclusivamente do ganadeiro, que debe consideralo coma unha labor rutinaria, similar á de muxir ou reparti-lo penso, coa garantía de que canto máis tempo se gaste nela, maiores niveles de fertilidade obterá.

Cando as vacas están tranquilas non cando están ocupadas no muxido ou comendo o penso.

Cun réxime de visitas ó rebaño, pola mañá antes do muxido, ó mediodía e á noitiña, pódese conquerir detectar el 91% dos celos.

PERDA DE CELO

PERDA DE I.A. EN 60-70 DÍAS

INTERVALO ENTRE PARTOS MAIOR A 365 DÍAS

POR CADA DÍA POR ENCIMA DE TAL INTERVALO, PRODÚCESE UNHA PERDA DE VALOR CORRESPONDENTE A 12,5 LITROS DE LEITE

O tempo que o gandeiro empregue en observa-las súas vacas para saber se algunha está en celo é un tempo moi ben empregado.

1. Identificación do animal, de tal maneira que poida ser recoñecida rapidamente e sin erro, poden usarse crotais na orella ou colares con números grandes que sexan apreciables a unha certa distancia.
2. Levar un rexistro de tódolos celos dentro dun calendario para verificar cotidianamente cales son os animais que poden ser activos no día, calculando que as vacas que foron inseminadas deben ser observadas entre a 3ª e 6ª semana despois da inseminación, así como todas aquelas que pariron recentemente, xa que se di que o 90% das vacas sás teñen polo menos dous celos nos 50 días que seguen ó parto.
3. Observa-los signos dunha maneira regular dous ou tres veces por día; recoméndase un total de 25 minutos adicados a esta tarefa, particularmente durante os momentos nos que as vacas no están distraídas por outras actividades como poden se-lo muxido, o reparto de comida, a proximidade á saída do prado, etc.
   Outro factor a ter en conta é que o 70% dos celos va ser evidentes entre as 8 horas da tarde e as 8 horas da mañá, é decir que terán maior actividade durante a noite.
4. As vacas deben atoparse nun terreo axeitado para declara-la súa actividade sexual, se os solos son esbaradizos o animal temerá montar. Tampouco hai que esquecer que as femias con problemas locomotores serán máis reacias a expresarse.
5. Hay que prestar moita atención ós signos secundarios como a axitación, os muxidos, a actitude máis amigable cara o cuidador, a retención de leite no muxido, secreccións na vulva,... todo iso nos fará presupoñer que debemos prestar máis atención a esse individuo ata que ela mostre o auténtico signo: aceptar ser montada por outra.
6. Utiliza-los consellos que o veterinario aplicará en situacións particulares.

AXUDAS NA DETECCIÓN DO CELO

Detector Kamar:

Rotuladores marcadores no rabo:

Podómetro:

Análise do nivel de proxesterona en leite: